Wybór konstrukcji dachowej w domu jednorodzinnym. Jak wybrać konstrukcję dachu w domu?
Do wyboru konstrukcji dachowej i pokrycia dachowego (jak i w ogóle do budowy domu) warto podejść pragmatycznie, podejmując decyzję o wyborze konkretnych rozwiązań na etapie projektowym. Dlaczego to takie ważne? Otóż wiele kwestii związanych z rodzajem dachów na danym obszarze reguluje miejscowy plan zagospodarowania terenu lub warunki zabudowy. Często precyzują one nie tylko podstawowe kwestie związane z rodzajem dachu (jednospadowy, dwuspadowy, wielospadowy itp.), ale także wysokości kalenicy, kąta nachylenia, a czasem nawet – koloru pokrycia. Uwzględnienie odgórnych wytycznych na etapie projektowym pozwoli sprawnie przejść przez procedury związane z uzyskaniem pozwolenia na budowę i zaoszczędzi sporo biurokratycznych nieprzyjemności.
W praktyce więc wybór rodzaju dachu musi być wypadkową miejscowych planów, naszych osobistych preferencji, jak również kwestii praktycznych: wszak to od rodzaju dachu w znacznej mierze będzie zależał komfort mieszkańców, funkcjonalność budynku (zwłaszcza kondygnacji znajdujących się najwyżej), jak i wydatki ponoszone na utrzymanie dachu w prawidłowym stanie.
Rodzaje dachów w domach jednorodzinnych. Jakie mają zalety i wady?
Gdy wiemy już, jakie mamy pole manewru, przychodzi czas na podjęcie decyzji o wyborze konkretnego rozwiązania.
- Dachy płaskie to najprostsze, a zarazem najtańsze rozwiązanie, stosowane najczęściej w budownictwie przemysłowym czy użyteczności publicznej. Choć w zabudowie jednorodzinnej dach płaski kojarzymy raczej z obiektami starszego typu (tzw. „domy-kostki”, wznoszone w latach 60. i 70. ubiegłego wieku), to jednak ostatnie lata dobitnie pokazują, na jak wiele sposób można odczarować architekturę PRL-u. Ostatnimi czasy dachy płaskie wracają bowiem do łask w nowej odsłonie, stając się wyznacznikiem nowoczesnych, awangardowych projektów, które zakładają pełną funkcjonalność poddasza, a nierzadko także – wykorzystanie powierzchni dachu jako tarasu czy ogrodu (intensywnego lub ekstensywnego, wymagającego specjalnego typu konstrukcji i materiałów). Wadą takich dachów jest konieczność odśnieżania, choć lekki kąt nachylenia (kilka stopni) w pewnej mierze umożliwia zsuwanie się śniegu. Ponadto z uwagi na ocieplenie klimatu możemy spodziewać się bezśnieżnych zim, co z pewnością otwiera szersze możliwości stosowania dachów płaskich. Warto też pamiętać, że mimo niezaprzeczalnych atutów (przede wszystkim niska cena), taki rodzaj dachu starannie zaprojektowanej i wykonanej hydroizolacji.
- Dachy jednospadowe (jednopołaciowe) są na pierwszy rzut oka podobne do dachów płaskich, mają jednak większy kąt nachylenia. Takie rozwiązanie sprawdza się na różnego rodzaju przybudówkach albo na wąskich, długich budynkach. Z uwagi na ograniczone możliwości wykorzystania poddasza nie wykonuje się dachów jednospadowych w domach, których właściciele planują funkcjonalne zaaranżowanie tej części budynku.
- Dachy dwuspadowe to w naszym kraju najpopularniejszy typ konstrukcji dachowych, składający się z dwóch połaci. Jego wykonanie nie nastręcza wielu trudności ani nie wymaga zaawansowanych robót dekarskich, a jednocześnie pozwala na efektowne wykorzystanie różnego rodzaju pokryć dachowych. Atutem dachów dwupołaciowych jest relatywnie niski koszt wykonania oraz (przy większym kącie nachylenia) możliwość stworzenia poddasza użytkowego.
- Rodzajem dachu dwuspadowego o regionalnym zabarwieniu są dachy naczółkowe, trwale związane z górską (również podhalańską) architekturą. Naczółki, czyli trójkątne połacie umieszczone ukośnie w ścianie szczytowej domu sprawiają, że ten rodzaj dachu jest w stanie lepiej oprzeć się silnym wiatrom dzięki zmniejszonej powierzchni szczytów. Ponadto więźba dachowa jest dodatkowo usztywniona na brzegach, co również zwiększa jej odporność nawet na huraganowe wiatry. Taki rodzaj dachu sprzyja także odprowadzaniu wody deszczowej i ułatwia zsuwanie się śniegu.
- Dachy czterospadowe (kopertowe) to – jak nazwa wskazuje – cztery połacie dachu, które zazwyczaj mają ten sam kąt nachylenia. Dwie większe połacie są w kształcie trapezu, zaś dwie mniejsze w kształcie trójkąta. Ten rodzaj dachu stosuje się w budynkach, w których przewidziano poddasze użytkowe, jednak będzie ono miało mniejszą powierzchnię użytkową niż w przypadku dachów dwupołaciowych.
- Dachy wielospadowe (wielopołaciowe) są zazwyczaj wybierane jako zwieńczenie budynków o większej powierzchni i dużej liczbie pomieszczeń. Ich cechą charakterystyczną jest wiele połaci w różnych kształtach – trójkątów, trapezów, równoległoboków, które staną się efektowną ozdobą nawet najprostszej bryły budynku. Z uwagi na znaczny stopień skomplikowania, budowa dachu wielospadowego wymaga dużych umiejętności od wykonawcy, co oczywiście generuje też wyższy koszt niż w przypadku prostszych konstrukcji. Ważne jest też staranne wykonanie izolacji między załamaniami dachu.
- Dach mansardowy (łamany) – w tego typu konstrukcji każda z połaci składa się z dwóch elementów: części górnej o mniejszym kącie nachylenia i dolnej, bardziej stromej. Taki rodzaj dachu pozwala na bardzo funkcjonalne zagospodarowanie poddasza użytkowego, którego nie ograniczają bardzo strome skosy. Wielki powrót dachów mansardowych w nowoczesnej architekturze to zasługa dużych możliwości kreatywnego zagospodarowania poddasza oraz efektownych rozwiązań, np. montaż okien w stromej części połaci, która pełnić może funkcję ściany. Trzeba jednak pamiętać, że budowa dachu łamanego to jedno z najtrudniejszych przedsięwzięć budowlanych, wymagające dużych umiejętności i staranności od wykonawcy, dotyczących zarówno budowy samej konstrukcji, jak również wykonania pokrycia dachowego.
Co wziąć pod uwagę przy wyborze rodzaju dachu do domu?
Powtarzane do znudzenia zdanie, że „dach jest wizytówką domu” jest oczywiście wytartym, marketingowym sloganem, co nie znaczy jednak, że przestało być prawdziwe. Przecież to właśnie dach, wraz z elewacją budynku, wieńczy dzieło, jest kropką nad „i”. Dlatego estetyka jest dla każdego inwestora bardzo ważna, a nacisk kładziony zarówno na efektowny kształt całej konstrukcji, jak i na dobór atrakcyjnego pokrycia dachowego jest jak najbardziej uzasadniony. Warto jednak pamiętać, że design nie powinien przyćmić aspektów praktycznych, dlatego, zanim zdecydujemy się na konkretne rozwiązanie (mieszczące się w planach miejscowej zabudowy), warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Przede wszystkim:
Jaki rodzaj konstrukcji nośnej sprawdzi się najlepiej?
W przypadku większych obiektów (hale, magazyny itp.) konstrukcja wykonywana jest ze stali, żelbetu czy drewna klejonego, budownictwo jednorodzinne z reguły bazuje na belkach drewnianych. Muszą być one odpowiednio przygotowane (zaimpregnowane, zabezpieczone ogniowo), dlatego warto stawiać na wykonawców z doświadczeniem, którzy cieszą się uznaniem wśród klientów.
Poddasze
Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia na etapie projektowym musi też być poddasze, dokładniej zaś: czy ma być ono użytkowe, a jeśli tak – to w jakim stopniu. Pełną funkcjonalność poddasza daje dach płaski, który wraca w XXI wieku w zupełnie nowej odsłonie. Relatywnie tanim rozwiązaniem, które pozwoli na wygodne użytkowanie przestrzeni na najwyższej kondygnacji są też dachy dwuspadowe. Osoby o bardziej zasobnych portfelach mogą z kolei postawić na dachy mansardowe czy wielopołaciowe, które otwierają ogromne pole do popisu w zakresie kreatywnego urządzenia przestrzeni i odważnej gry kształtem i formą.
Warunki panujące na danym terenie
Pamiętajmy też o tym, że dach, który przykrywa cały obiekt, pełni przede wszystkim funkcję zabezpieczającą dom przed czynnikami atmosferycznymi, dlatego wybierając rodzaj konstrukcji, warto uwzględnić warunki panujące na danym terenie (np. intensywność opadów śniegu zimą, siła wiatru itd.). Olbrzymie znaczenie ma też wybór pokrycia dachowego, które oprócz potencjału estetycznego, niesie też duży ładunek funkcjonalności. Na rynku dostępne są pokrycia dachowe, które zabezpieczają przed nadmiernym nagrzewaniem, pokrycia o podwyższonej odporności na korozję lub takie, które są wyjątkowo lekkie, przez co z powodzeniem można je instalować nawet na starszych budynkach, w których więźba jest już nadgryziona przez ząb czasu.
Budżet
Ostatnie pytanie, na które trzeba sobie odpowiedzieć (choć wcale nie jest ono najmniej ważne) brzmi: jaki budżet przeznaczymy na pokrycie dachowe?
Co wpływa na koszt budowy dachu w domu?
Koszt budowy dachu zależy oczywiście od tego, jaki typ konstrukcji wybierzemy. Zasada jest prosta, bo im mniej skomplikowany rodzaj dachu, tym tańsze jego wykonanie, a dach wielospadowy może kosztować nawet kilka razy więcej niż prosty dach dwuspadowy. Cena materiałów rośnie proporcjonalnie do powierzchni, i dotyczy to zarówno pokrycia (którego w sposób oczywisty zużywa się więcej), jak i np. rynien, których ułożenie w przypadku skomplikowanych konstrukcji kosztuje więcej. Warto też pamiętać, że więcej elementów urozmaicających dach, oznacza też więcej zużytych materiałów i więcej odpadów. Dodatkowo finalną cenę podnoszą dodatkowe elementy, takie jak wole oka, lukarny – trudne do wykonania, a przez to – drogie.
Jest kwestią naturalną, że kiedy wybieramy rodzaj konstrukcji dachowej i jej pokrycie, na pierwszy miejscu stawiamy estetykę. Pamiętajmy jednak, że jednym z najważniejszych elementów jest uwzględnienie kwestii związanych z funkcjonalnością. Znalezienie balansu pomiędzy tymi czynnikami sprawi, że dach nie tylko będzie zdobił budynek, ale także – że będzie to zadanie pełnił dobrze, nie nastręczając trudności w toku eksploatacji.
